Muzeum prehistorii Słowacji znajduje się w szczególnym obiekcie – w Jaskini Proboszcza (Prepoštská jaskyňa) znajdującej się w Kotlinie Górnonitrzańskiej (Hornonitrianska kotlina) a w samym sercu miasta Bojnice. Dzięki znaczącemu znalezisku, Bojnice są uważane za pradawną kolebkę mieszkańców dzisiejszej Słowacji.
Mające długą historię miasto Bojnice i zamek położone są na wielkim wzgórzu trawertynowym, które należy do największych tego rodzaju na Słowacji. Wzgórze powstało w wyniku osadzającego się wapienia ze źródła wody mineralnej. Natomiast sama jaskinia jest o charakterze nawisu skalnego. Szerokość jaskini wynosi mniej-więcej 12 metrów, wysokość waha się od 4,5 do 8 metrów.
Bojnice należą do najbardziej znaczących znalezisk paleologicznych w Europie. W różnych lokalizacjach, w których kiedyś żył człowiek neandertalski, znaleziono kilka tysięcy artefaktów potwierdzających jego obecność w tym miejscu i świadczących o sposobie jego życia na terenach dzisiejszego miasta. Wśród tych artefaktów wymienić należy przedmioty z ociosanych kamieni, skamieliny kości zwierzęcych, jak również resztki ognisk. Do dziś nie znaleziono jednak w tym miejscu żadnych fragmentów szkieletu człowieka.
Wśród znalezionych w trakcie prac archeologicznych pozostałości zwierzęcych znajdują się kości mamuta, nosorożca, lwa jaskiniowego, jelenia, prakonia, żubra, sarny, oraz kości różnych innych ssaków i ptaków. Znaleziono także narzędzia kamienne, różnego rodzaju odłupki takie jak odłupnie, drapaki w kształcie noży, dłuta oraz narzędzia służące do wiercenia itp.
Pierwsi ludzie osiedlili to miejsce w okresie czwartorzędu (okres środkowego paleolitu, 120 000 – 90 000 p.n.e.). Pochodzące z młodszego okresu zasiedlenie jaskini sięga 60 000 lat p.n.e.). W Bojnicach odkryto jedenaście warstw stratygraficznych prehistorycznego zasiedlenia a znajdują się tutaj należące do najbogatszych w Europie znaleziska Neandertalczyka typu Le Moustier (nazwa pochodzi od równoimiennego znaleziska archeologicznego we Francji).
Jaskinię odkrył w 1926 roku proboszcz Karol Anton Medvecký. Swoją nazwę jaskinia otrzymała od tego właśnie archeologa-amatora.
Autor: Peter Pastier
Źródło: TIK Bojnice---------------------DZIEJE EKSPLORACJI: W czasach historycznych jaskinia była znana od dawna. Chronili się w niej pasterze wypasający bydło w rejonie dawnej bojnickiej osady, a później strażnicy dokonujący obchodów murów miejskich. Co najmniej od połowy XIX w. użytkownicy ogrodów kościelnych mieli w niej kompostownik i śmietnik. Nazwa jaskini związana jest z jej „odkrywcą”, którym był w 1926 r. ówczesny proboszcz bojnickiej parafii rzymskokatolickiej a jednocześnie archeolog-amator, ksiądz Karol Anton Medvecký (1875-1937). Po uprzątnięciu śmieci wraz z innym miłośnikiem archeologii, Gejzą Turbą, odkryli oni w jaskini liczne kości zwierząt (m.in. mamuta), szereg narzędzi kamiennych i ślady ognisk. Mając świadomość wartości stanowiska i własnej ignorancji zabezpieczyli znalezisko, które było następnie zbadane przez czołowych specjalistów ówczesnej Republiki Czechosłowackiej (Karel Absolon, Lubor Niederle). We współpracy z archeologami polskimi i francuskimi ustalili oni, że Jaskinia Prepoštská była zasiedlona przez paleolitycznych łowców, którzy urządzili w niej wielki i długo funkcjonujący warsztat produkcji narzędzi kamiennych.
Dalsze badania prowadzone m.in. w latach 1927 (J. Babor, J. Eisner, Š. Janšák), 1950 (František Prošek) i 1965-1967 (J. Bárta) wykazały w jaskini obecność osadnictwa paleolitycznego zaliczanego do tzw. kultury mustierskiej z okresu 90-60 tys. lat p.n.e. W jaskini i w jej otoczeniu zebrano ok. 3000 sklasyfikowanych znalezisk. Dzięki temu Bojnice są uznawane za najważniejsze i najlepiej zbadane siedlisko człowieka neandertalskiego na terenie Słowacji i jedno z najcenniejszych w skali Europy. Do dziś nie znaleziono jednak w tym miejscu żadnych fragmentów szkieletu tego człowieka[Wikipedia.Pl].
